Niewiele osób wie, że w zbiorach sandomierskiego muzeum znajdują się najstarsze szachy w Europie. Zostały one odkryte w latach 60-tych w okolicach kościoła św. Jakuba. Jest to doskonały „atrybut”, który można wykorzystać do promowania królewskiej dyscypliny w królewskim mieście Sandomierzu.

Sandomierski MOSiR działa prężnie, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby było jeszcze lepiej. Z tego co udało mi się ustalić organizuje on również turnieje szachowe. Dodałem 1 (turniej szachowy) + 1 (szachy sandomierskie) i wyszło mi, że Sandomierz ma szansę stać się Polską Stolicą Szachów. Nie jest to proces, który można przeprowadzić w ciągu roku, ale żeby cokolwiek osiągnąć trzeba chcieć.

Sandomierz ma bardzo duży atrybut jakim są najstarsze europejskie szachy, znajdujące się w zbiorach Muzeum Okręgowego. Mamy coś czego inne miasta nie posiadają. To właśnie pod sztandarem tego wyjątkowego zabytku można stworzyć w mieście klub szachowy z prawdziwego zdarzenia, w wakacje natomiast organizować na Sandomierskim Zamku (gdzieżby indziej jak nie w „mieszkaniu” króla) prestiżowe turnieje szachowe dla amatorów i zawodowców, w których jedną z nagród byłaby wyjątkowa replika starych szachów i specjalnie zaprojektowany puchar na kształt jednej z zabytkowych figur.

Ciekawym pomysłem byłoby również zorganizowanie we współpracy z Polskim Związkiem Szachowym wakacyjnych warsztatów i kursów szachowych dla młodzieży. Uczestnicy poza treningami mogliby zwiedzać piękne zabytki czy podziwiać wyjątkową przyrodę.

Dla dzieci i młodzieży chcących zdobywać szachowe doświadczenie powinno się stworzyć Sandomierski Klub Szachowy, będący członkiem Polskiego Związku Szachowego.

Odpowiednio stworzony program szkolenia, treningi, turnieje, dostęp do potrzebnej literatury i klimat samego Sandomierza, za którym stoją najstarsze europejskie szachy w niedługim czasie zaprocentuje mistrzami w tej dyscyplinie a Sandomierzowi doda prestiżu i jeszcze bardziej spopularyzuje królewski gród nad Wisłą.

ps. Jeśli inicjatywa ta spotka się z zainteresowaniem sam jestem gotów zasponsorować kilka zestawów szachowych a przede wszystkim wesprzeć marketingowo ten ciekawy projekt (na który mam przygotowaną narazie ogólną strategię i chętnie się nią podzielę). zainteresowanych proszę o kontakt: moje.sandomierskie@gmail.com

Szachy sandomierskie

Odkryte zostały 9 października 1962 r. na Wzgórzu Świętojakubskim, przez Eligię i Jerzego Gąssowskich z Instytutu Kultury Materialnej PAN. Figurki leżały w chacie ziemiankowej w jednym z narożników. Są unikatem na skalę europejską. Dotychczas znajdowano pojedyncze piony z XIV wieku w różnych częściach kraju. Sandomierskie szachy są prawie kompletne. Znane jest również ich przybliżone datowanie – chata w której ją znaleziono była zamieszkana między około 1080 a 1260 rokiem (powstały na przełomie XII/ XIII wieku). Na skarb składa się 16 figur i 13 pionków szachowych, wystruganych z jeleniego rogu. Figury mają od 17-25 mm wysokości, a pionki od 15-19 mm. Zestawy nie różnią się barwą, a tylko ornamentyką. Znalezienie szachów w półziemiance świadczyć może o tym, że grą zajmowali się nie tylko duchowni i rycerstwo, ale także i ludzie z niższych grup społecznych.

Za kolebkę szachów uznawane są Indie. W VI wieku n.e. gra dotarła do Persji pod nazwą czatrang, potem za pośrednictwem Arabów rozprzestrzeniła się w Europie. Początkowo była to gra dla 4 osób, z czasem jej reguły ulegały zmianom. Dopiero po VII wieku przyjęły formę podobną do dzisiejszej, znanej nam wersji szachów.

Sandomierskie szachy są wyrobem „tutejszym”. Wskazuje na to materiał z jakiego został wykonany oraz wzór na nich, nawiązujący do stylistyki słowiańskiej. Skąd jednak w Sandomierzu pomysł na zrobienie szachów? Przypuszcza się, że miejscowych zapoznali z nią duchowni (najprawdopodobniej dominikanie, którzy mają tu swój klasztor), lub rycerze którzy wraz z Henrykiem Sandomierskim wrócili z wypraw krzyżowych.

W Ratuszu, będącym oddziałem Muzeum Okręgowego w Sandomierzu można oglądać kopie szachów – oryginalne znajdują się w skarbcu muzealnym.

Jako ciekawostkę dodać należy, że wzdłuż jednej z alejek w sandomierskim parku Piszczele ustawione są kamienne wiernie odtworzone rzeźby sandomierskich szachów (każdy z nich o wysokości około 70-80 cm).