Najpopularniejsze wpisy

Archiwum

Licznik odwiedzin

DOŁĄCZ DO NAS


Obsługiwane przez usługę Blogger.

Obserwatorzy

poniedziałek, 28 czerwca 2010

Stanisław Młodożeniec – współtwórca futuryzmu rodem z sandomierskiego

Omawiając na lekcjach języka polskiego polską poezję okresu międzywojennego, wśród wielu poetów pojawia się postać Stanisława Młodożeńca, współtwórcy futuryzmu w literaturze. Jest to kolejna wielka postać, która urodziła się i wychował na sandomierskiej ziemi.

Stanisław Młodożeniec urodził się 31 stycznia 1895 roku w podsandomierskiej wsi Dobrocie (gmina Wilczyce). Pochodził z zamożnej chłopskiej rodziny. W latach 1906-1914 uczęszczał do sandomierskiego gimnazjum, tu też uzyskał świadectwo dojrzałości. W latach 1915-18 przebywał w Rosji. Był naocznym świadkiem rewolucji z roku 1917. Echo tamtych wydarzeń można jest widoczne w jego debiutanckich utworach poetyckich „Z Moskwy” i „Anarchiści”. W 1918 roku rozpoczął studia na UJ, które dwukrotnie musiał przerywać ze względu na pobór do służby wojskowej; najpierw w Legii Akademickiej a potem podczas wojny polsko-bolszewickiej w 1 pułku Strzelców Podhalańskich.

Początek lat 20-tych to czynny udział w licznych formacjach awangardowych. Przyjaźnił się z Brunonem Jasieńskim (urodzony w Klimontowie n ziemi sandomierskiej), i malarzem Tytusem czyżewskim, z którymi stworzył Klub Futurystów „Katarynka” – zorganizował pierwszy wieczór poezji futurystycznej w Krakowie. w 1921 roku opublikował tomik „Kreski i Futureski”. Był to jego debiut książkowy. W tym czasie podejmuje współpracę z redagowaną przez Tadeusza Peipera „Zwrotnicą”. Następne tomiki poetyckie to "Kwadraty", "Niedziela", "Futuro-gamy" i "Futuro-pejzaże".

Do wybuchu II wojny światowej uczył języka polskiego w gimnazjach m.in.: w Zamościu i Kielcach oraz kilku warszawskich szkołach. W 1925 przeprowadza się do stolicy. W 1925 roku pisze pierwszy tekst do „Tygodnika Ilustrowanego” – opowiadanie pt: „Jak się w Pietrkowy serce rozszerzyło”. Nawiązuje współpracę z „Kurierem Warszawskim”. Poza wierszami i opowiadaniami pisze powieści i utwory sceniczne. Problematyce chłopskiej poświęcił powieść "Na Budzeniu".

Lata 30. to bliska działalność z organizacją Wici (Związek Młodzieży Wielskiej Rzeczypospolitej Polskiej). Był autorem słów pieśni „Do niebieskich pował”, która była hymnem organizacji.

W 1939 roku zostaje powołany jako szeregowy żołnierz do łączności. Wraz z wojskiem przeszedł na Węgry, gdzie został internowany. Ucieka do Jugosławii, następnie do Syrii. Z polskimi wojskami przebywa w Palestynie i Egipcie. W sierpniu 1941 roku obejmuje redakcję „Gazety Polskiej” w Jerozolimie. W 1942 roku osiada w Londynie. Po wojnie związuje się z Radiem Wolna Europa.

W 1957 roku powraca do Polski, zamieszkuje w Warszawie. Publikuje na łamach tygodnika „Orka”. Zbiera materiały do kolejne publikacji. Zdążył przygotować do druku "Wiersze wybrane" (1958), zbiór opowiadań "W dolinie małej wody" (1958) i tomik wierszy dla dzieci "Wiosenne obrazki" (1959).

Umiera 21 stycznia 1959 roku w Warszawie. Pochowany został w Alei Zasłużonych na Starych Powązkach. Po śmierci Młodożeńca Tomasz Burek ogłosił "Utwory poetyckie" (1973) obejmujące niemal w całości jego dorobek liryczny. W 1976 roku ukazały się "Opowiadania", które z pierwodruków prasowych zebrał, opracował i komentarzem opatrzył Wincenty Burek.

Rękopisy opowiadań i wierszy Stanisława Młodożeńca znajdują się w zbiorach Muzeum Okręgowego w Sandomierzu. W maju 2009 imię Stanisława Młodożeńca nadano gimnazjum w Wilczycach.

ps.
Z tereniu sandomierszczyzny pochodzi wielu wybitnych poetów i pisarzy. Wymienić tu można m.in: Wiesława Myśliwskiego, Brunowa Jasieńskiego, Witolda Gombrowicza, WIncentego Burka, Stanisława Piętaka, Romana Kosełę czy ALeksandra Patkowskiego. 

0 komentarze: